Hér á Íslandi eru skriðdýr bönnuð að öllu leyti.
Einstaka sinnum hafa þó verið veittar
bráðabyrgða-undantekningar fyrir t.a.m. skriðdýrasýningar.
Bannið var sett upp úr 1990 í kjölfar salmonellusmits sem
rakið var til vatnaskjaldböku, en þær voru gífurlega
vinsælar erlendis á þessum tíma og nutu einnig nokkura
vinsælda hér á landi.
Landbúnaðarráðherra og yfirdýralæknir hafa mest að segja
varðandi innflutningsbannið og eru lögin þannig ofin að í
raun er allur innflutningur dýra bannaður, en svo er hægt
að veita undantekningar. Þessar undantekningar eru iðulega
veittar hundum, köttum, fuglum, fiskum og vissum tegundum
nagdýra, s.s. kanínum, hömstrum og músum.
Ástæðan fyrir skriðdýrabanninu er fyrst og fremst bara ein:
Salmonella.
-Margir telja að bannið sé í gangi vegna þess hversu
"hættuleg, ógeðsleg, hræðileg (o.s.frv.)" skriðdýr eru. -
Vonandi hefur þetta fólk rangt fyrir sér, því fæst skriðdýr
eru hættuleg og hin atriðin eru hreinlega smekksatriði. Ef
skriðdýr væru bönnuð vegna þess að þau væru talin hættuleg,
hvers vegna eru þá svokallaðir vígahundar leifðir
hérlendis? - Hvað þá skotvopn?
Það kom mörgum vissulega á óvart þegar vígahundarnir fengu
inngöngu í landið okkar - Hér eru komin dýr sem að geta
dregið hraustan fullorðinn mann til bana á örfáum sekúndum.
En þessir hundar gera það ekki vegna þess að eigendur
þeirra ala þá vel og rétt upp. Hér er ábyrgðin á að ekki
fari illa alfarið á eiganda dýrsins.
-Ef við lítum aftur á ástæðuna fyrir skriðdýrabanninu,
salmonelluna, þá smita þessi dýr aldrei nema að hreinlæti
sé ábótavant og saur berist inn í mannslíkamann. Í grófum
dráttum má segja að sá sem smitast af salmonellu frá
skriðdýri þurfi til þess að éta saur dýrsins, bera hann í
augu sín eða í opið sár. Hér ætti ábyrgðin einnig að vera
hjá eiganda dýrsins, en yfirvöld hafa hér gripið inn í og
bannað dýrin. - Finnur einhver annar forræðishyggjustybbuna
hérna?
-Ef salmonella er svona stórhættuleg, hvers vegna er þá
hægt að kaupa hrá egg úti í næstu matvörubúð? Það er
jafnvel hægt að kaupa hrátt deig sem inniheldur egg í
vissum verslunum á landinu!
Aðrir telja að skriðdýrin séu bönnuð vegna þess að þau gætu
sloppið út í náttúru Íslands og sett dýralífið hér á annan
endan. Til þess að það sé mögulegt þurfum við að vera ansi
dugleg að menga og ýta hressilega á eftir
gróðurhúsaáhrifunum. -Jafnvel með slíku mengunarátaki tæki
það mörghundruð ár að breyta loftslaginu hérna svo skriðdýr
gætu þrifist hér - Og þá væri dýralífið hérna hvort sem er
farið úr skorðum vegna loftslagsbreytinga. Ef hitastigið
fer undir 26-28°C hætta meltingarfæri skriðdýranna að virka
- Þannig gæti iguana eðla soltið í hel á Íslandi þótt hún
tætti í sig öll þau ber og laufblöð sem hún myndi finna. En
til þess að gera skriðdýrunum erfiðara fyrir að setjast að
hérlendis, hafa þau einnig kalt blóð og þurfa þess vegna
hátt hitastig til þess að geta lifað og hreyft sig. Ef
hitastigið fer undir 20-22°C verða þau sljó, hreyfingalítil
og deyja á endanum. - Hversu oft er heitara en 20°C
hérlendis? Fimm daga á ári ef við erum heppin!
Það gæti verið langt í land þangað til skriðdýrabanninu
verður aflétt. Það virðist ekki vera nóg að benda á að
almennt hreinlæti bægi burtu allri smithættu. Það þarf
margt að laga. Til að mynda hafa bæði skriðdýr og
skriðdýraeigendur á sér mjög slæma stimpla.
Margir telja skriðdýraeigendur vera eiturlyfjafíkla, krimma
og úrþvætti þjóðfélagsins. Það liggur við að það sé nóg
fyrir suma að vita að viðkomandi eigi skriðdýr til þess að
mynda sér fyrrnefnda skoðun á manneskjunni.
Það er heldur ekki óalgengt að fólk tali um að skriðdýrin
séu öll eins og hegði sér sem tilfinningalausar vélar, geti
ekkert lært né gert utan eðlishvatarinnar og bindist engum
tilfinningaböndum við eigendur sína né þeir við skriðdýrin
sín. Þetta er vissulega alrangt. Þó skriðdýrategundirnar
séu misjafnar, þá eru einstaklingarnir innan
skriðdýraflokksins það líka. Dæmi eru um að iguana eðlur
hætti að borða þegar eigandinn skreppur t.d. í frí í nokkra
daga, jafnvel þó að aðstandandi hafi verið fenginn til að
færa eðlunni ferskan mat daglega. Þegar skriðdýr eru tekin
af skriðdýraeigendum hérlendis þá er þeim alls ekki sama um
það - Að missa gæludýr ristir djúpt, hvort sem það var
kornsnákur eða golden retriever hundur. Það er ekki
ósennilegt að skriðdýraeigendur bindist dýrunum sínum
jafnvel sterkari böndum en eigendur annara tegunda, því
skriðdýrin þurfa oftar en ekki meiri umönnun, tíma og
athygli.
Skriðdýrabannið er komið til að fara. Að treysta
einstaklingum ekki fyrir hreinlæti sinna eigin híbýla er
bara toppurinn á ísjakanum. Reglur sem fylgja í kjölfar
skriðdýrabannsins teygja anga sína í stéttir lækna og
dýralækna. Ef að maður er bitinn af iguana eðlu og leitar
sér læknisaðstoðar, þá ber viðkomandi lækni, lögum samkvæmt
að rjúfa hippókratesareiðinn og tilkynna lögreglu að
maðurinn hafi komist í tæri við skriðdýr. -Leitað verður
logandi ljósi að dýrinu í kjölfarið þar til það hefur verið
fundið og því fargað.
-Þetta kvetur einungis til þess að fólk sem bitið er af
skriðdýrum reynir að gera að sárum sínum heima við í
ósótthreinsuðu umhverfi og illa tækjum búið.
Dýralæknarnir eru settir í enn meiri klípu með séríslenskum
reglugerðum, en dýralæknar um allan heim þurfa að sverja
staðlaðan eið til þess að fá starfsréttindin og hljóðar
hann svo: "Aldrei að vísa brott sjúku dýri." - En ofan á
þetta bætist svo hin séríslenska regla: "Aldrei að sinna
ólöglegu dýri."
Brjóti dýralæknirinn aðra af þessum reglum gæti hann misst
starfsleifið og áralöng menntun farið í vaskinn. -Ef komið
er með skriðdýr til dýralæknis hér á landi verður
dýralæknirinn að brjóta aðra regluna.
Til þess að banninu verði aflétt þarf að líkindum að afmá
þá fordóma sem skriðdýr og eigendur þeirra hafa á sér og
upplýsa almenning jafnt sem yfirvöld um að hér sé engin
hætta á ferð. Þetta gæti tekið langan tíma, en hver veit
nema með jákvæðu viðmóti og þrautsegju getum við fellt
bannið - Það sakar ekki að reyna!
-Bannið burt!
Sjá einnig gein
um salmonellu.
Að lokum er hér athygliverð grein um skriðdýrabannið á
vísindavefnum: SMELLA
HÉR!